Dom pasywny, dom inteligentny, dom autonomiczny - kierunki rozwoju w budownictwie jednorodzinnym

W dzisiejszym artykule zastanowimy się, jak będzie rozwijało się budownictwo jednorodzinne. Czy wprowadzane nowe technologie i funkcjonalności to już prawie standard i konieczność czy tylko modne trendy? Przybliżmy zatem bliżej idee: domu pasywnego, domu inteligentnego i domu autonomicznego.

‍

DOM PASYWNY

Dom pasywny to rodzaj nowoczesnego domu jednorodzinnego. Przy jego budowie stosuje się specjalne rozwiązania mające zmniejszać zapotrzebowanie na energię pierwotną. Domy pasywne korzystają maksymalnie z tak zwanej energii naturalnej, jak na przykład słońce. Dlatego często projektując taki dom architekt bierze się pod uwagę nie tylko technologię ale i położenie względem stron świata oraz strefę klimatyczną. Oszczędności zyskane dzięki takim rozwiązaniom będą odczuwalne dla właściciela. Standardowe domy projektowane do 2020 zużywały w ciągu roku minimum 95 kWh/m2, od 2021 zgodnie z warunkami technicznymi nie więcej 70 kWh/m2 energii rocznie. Domy pasywne na ogrzanie 1 m2 powierzchni nie
powinny w ciągu roku zużywać więcej niż 15 kWh. To ponad 4,5 x mniej niż dopuszcza i tak już całkiem wyśrubowany standard europejski.

Cechy:‍

• szczelna izolacja termiczna – zgromadzone ciepło nie ucieka, co będzie szczególnie istotne w okresie jesienno-zimowym
• bardzo duża dokładność montażu drzwi i okien.
• okna buduje się w taki sposób, by pokoje ogrzewane były w jak największym stopniu światłem słonecznym
• rozmieszcza się pokoje tak, by tracić jak najmniej ciepła
• buduje się je na planie prostokąta z jedno/dwuspadowym dachem
• przeszklenia domu od strony południowej oraz unikanie okien od północy

Brzmi zachęcająco, zastanówmy się jednak jakie trudności mogą pojawić się przy budowaniu takich domów. Przede wszystkim należy sięgnąć po pomoc fachowców, którzy sprostają obowiązującym kryteriom dla domów pasywnych. Przy budowie tego typu domów należy pamiętać, iż wykonanie, projekt oraz wybranie odpowiedniej technologii mają ogromne znaczenie, by dom rzeczywiście zużywał niewiele energii. Na wiele kwestii należy zwrócić uwagę, dlatego niezbędna jest doświadczona firma. Aby uzyskać certyfikat domu pasywnego
przeprowadzany jest test szczelności budynku i osiągnięcie poniżej wartości n50 < 0,6/l. Budując w Polsce trzeba pamiętać, iż nasz klimat gra ważną rolę, ponieważ w domach pasywnych maksymalnie wykorzystuje się energię światła słonecznego. Przy ilości słońca w krótsze zimowo-jesienne dni, zazwyczaj stosuje się dodatkowo instalacje grzewcze – o niedużej mocy.

Warto uwzględnić, że koszty budowy takiego domu są wyraźnie wyższe w zależności od bryły i wielkości domu. Jednakże duża oszczędność na energii podczas eksploatacji, zwłaszcza w obecnych czasach, na dłuższą metę się opłaci (koszty eksploatacji mogą być niższe nawet 200% w porównaniu do przeciętnego domu budowanego w latach 90-tych.) Głównym wydatkiem są koszty materiałów, nie powinno się na nich oszczędzać, ponieważ złej jakości materiały mogą skutkować brakiem energooszczędności. Na całościowe koszty budowy składa się wiele czynników, odpowiednio opracowany projekt architektoniczny i bryła domu, materiały, metoda budowy, dlatego nie ma stałego kosztorysu – jednak orientacyjnie można określić że będzie to minimum 20% więcej niż za standardowo budowany dom jednorodzinny.

Pamiętajmy, że w celu ograniczenia utraty ciepła pewnych elementów w konstrukcji pasywnego domu się unika. Więc przykładowo, jeśli nie możemy się obejść bez dużych przeszkleń, balkonów, odkrytych tarasów, dom pasywny raczej nie jest dla nas.

‍

‍

Czy warto?‍

Jeśli zależy nam na niskich rachunkach za energię, długoplanowych oszczędnościach, mamy więcej zgromadzonych środków na budowę i chcemy sięgnąć po bardziej ekologiczne rozwiązanie – to warto. Głównie dlatego, że koszty energii wzrastają i na rachunkach pojawiają się coraz większe kwoty. Poprawnie wybudowany dom pasywny pomoże te koszty znacznie zredukować .

‍

DOM INTELIGENTNY

To dom oparty na działaniu inteligentnych systemów elektrycznych mających na celu zwiększenie komfortu codziennego funkcjonowania, bezpieczeństwa czy nawet zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych.

Cechy:‍

• taki dom można zaplanować już na etapie projektu lub wybudowany wcześniej dom wyposażyć w odpowiednią elektronikę
• jest to więc rozwiązanie zarówno dla tych, którzy dopiero planują budowę domu jednorodzinnego, jak i tych, którzy chcą wprowadzić taki system do gotowego domu
• odpowiednio wyposażony dom ,,reaguje’’ np. w sytuacji zagrożenia pożarem, włamaniem, chłód, duże słońce, nawyki mieszkańców, itp.
• można łatwo sterować funkcjami takimi jak: światła, temperatura, rolety, żaluzje w oknach, sprzęt AGD i RTV, alarm, jest również wiele dodatkowych opcji, dlatego taki dom można dostosować do swoich potrzeb i zachowań mieszkańców. Do takiego sterowania potrzebna będzie odpowiednia aplikacja.
• instalacja takiego rozwiązanie nie wiąże się z dodatkowymi pozwoleniami, odpada więc stres związany ze śledzeniem przepisów, czy załatwianiem dodatkowych formalności (w przypadku budowy nowego domu warto uwzględnić w projekcie architektonicznym schemat instalacji inteligentnego domu, będzie to najbardziej efektywne.)

‍

Czym możesz zarządzać zdalnie w domu inteligentnym

‍

Czy warto?
Jest to rozwiązanie uniwersalne – w przeciwieństwie do domu pasywnego i autonomicznego, nie tylko na poziomie projektu da się wprowadzić system domu inteligentnego. Można skorzystać z gotowych rozwiązań i pomocy zajmujących się tym firm. Dom można dostosować do swoich potrzeb, dlatego koszty nie są jednorodne – system można rozbudowywać i dobierać potrzebne nam systemy ( daje to opcję rozłożenia wydatków w czasie).

Mogą pojawić się jednak problemy związane z czytelnością aplikacji, połączeniem sprzętów różnych firm (nie wszystkie ze sobą współpracują). Okablowanie również musi być dobrze rozplanowane, by nie utrudniało funkcjonowania i nie psuło estetyki domu. Nie dla wszystkich korzystanie z takich domów może okazać się łatwe i wygodne, gdyż nie wszyscy są chętni do szerokiego korzystania z elektroniki. Instalująca własny system firma, od której kupujemy system najczęściej w cenie usługi jest w stanie przeszkolić z obsługi domowników. Warto też przemyśleć od kogo chcemy zakupić system, warto wybrać taki , który będzie kompatybilny z naszym telefonem, dostosowany do nas i niezbyt skompilowany do sterowania kiedy mają z niego korzystać osoby starsze i dzieci.

‍

‍

Inteligentne domy w zasadzie już stają kierunkiem rozwoju, dają wygodę, komfort i kontrolę nad urządzeniami domowymi. Producenci urządzeń elektronicznych swoim produktom nadają możliwość zdalnego zarządzania. I tak pralka i suszarka będą pracowały kiedy instalacja fotowoltaiczna ma największą wydajność a odkurzający robot wtedy kiedy nie ma nikogo w domu. Przygotowany wcześniej obiad odgrzeje się sam kiedy dziecko wraca ze szkoły a kamera widząc naszą tablicę rejestracyjną automatycznie może otworzyć nam bramę. Warto zainteresować się ideą domu inteligentnego wcześniej na poziomie zakupu projektu domu jeśli zależy nam na automatyzacji, nowoczesności, łatwym sterowaniem domem, wygodzie i chcemy ,,zdjąć’’ z siebie część codziennych czynności.

‍

DOM AUTONOMICZNY

To dom mający być w pełni niezależny od zewnętrznych źródeł energii oraz wodociągowego przyłącza . Samowystarczalność jest więc ideą, która przyświeca takim budynkom.

Cechy:

• niezależność od dostawców: wody, kanalizacji, gazu i energii elektrycznej
• projekt domu autonomicznego musi uwzględniać: własne ujęcie wody, autonomiczną oczyszczalnię ścieków lub szambo, wybrany rodzaj ogrzewania
• projekt należy odpowiednio rozplanować, by maksymalnie zniwelować utratę energii
• dom, dzięki któremu można zmniejszyć rachunki za media
• dom stawiający na ekologiczne rozwiązania
• projekt domu autonomicznego powinien spełniać standardy domu pasywnego w celu zwiększenia energooszczędności

Jakie wady ma takie rozwiązanie w Polsce?
Niestety, tak jak w przypadku domu pasywnego, kluczowy problem to miesiące jesienne i zimowe. Pełna samowystarczalność od dostawców mediów jest droga ale możliwa. Jeśli nie jesteśmy w stanie zmagazynować wystarczającej ilości energii z fotowoltaika, należy uwzględnić w ciemnych i zimnych miesiącach potrzebę dodatkowego źródła energii. Może być to agregat na paliwo, generatora wiatrowego lub wodnego, pieca na biomasę, inne. Istnieją rozwiązania umożliwiające oszczędność energii – urządzenia AGD i RTV o wysokich klasach energetycznych. Zmywarka klasy A+ w jednym cyklu mycia zużyje 1kWh energii i 12 litrów wody natomiast sprzęt najwyższej klasy A+++ tylko 0,7 kWh i 8 litrów. W domowym systemie wodno-kanalizacyjnym dość dużo energii pochłania ogrzewanie wody. W przypadku rodziny z nastolatkami ogrzanie wody jest w ciągu roku jest droższe niż ogrzewanie pomieszczeń. Dlatego zastosowanie perlatora pozwoli oszczędzić przynajmniej 30% zużycia wody i a także energii potrzebnej do jej ogrzania. Zanim zdecydujemy się na dom autonomiczny, należy prześledzić obowiązujące przepisy i rozmiar działki. Ograniczeniem mogą być zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ( np. nakaz podłączenia domu do sieci). W domu autonomicznym istotny jest także sposób odprowadzenia ścieków. Najczęściej stosuje się przydomową oczyszczalnia ścieków , konieczna jest studnia oraz wskazane byłyby zbiorniki magazynujące deszczówkę. Zebrana deszczówka może służyć do podlewania ogrodu ale także stanowić dodatkowy obieg wody szarej

‍

Czy warto?
Wybudowanie takiego domu wymaga fachowców, odpowiedniego doświadczenia oraz większego budżetu, na rzecz długotrwałych oszczędności. Ale czy tylko oszczędności …a może bezpieczeństwa…. ? W sytuacji zagrożenia wojennego, pandemicznego, niskiej dostępności paliw, wody, zmian klimatycznych, dom autonomiczny może dawać wyższe poczucie

bezpieczeństwa gdyż jest samowystarczalny. Warto pamiętać, że w Polsce, ze względu na klimat, pełna niezależność i samowystarczalność będzie trudniejsza niż na południu Europy. Jest to jednak rozwiązanie ekologiczne i pozwalające oszczędzić w późniejszym okresie. Budowa studni, czy inne przepisy również mogą utrudniać proces budowy. Dom autonomiczny to rozwiązanie, które może przyciągać głównie tych chcących żyć ,,z dala od cywilizacji’’ w większej niezależności i ekologicznie – dla tych osób będzie to dobry wybór. Brak ograniczeń dotyczącej mediów pozwala znaleźć tańszą, może większą działkę ale co najważniejsze zamieszkać w piękniejszym miejscu i bliżej natury.

‍

Podsumowanie :

Każda z przedstawionych i omówionych opcji jest przyszłościowa. Właśnie w tych kierunkach będzie rozwijało się budownictwo jednorodzinne. Każda z nich ma oczywiście wady i zalety, ale sterowanie logiczne urządzeniami w niskoenergetycznym, ekologicznym i samowystarczalnym domu będzie za 30 lat nieuniknione. Może nie warto tracić czasu i już na poziomie projektu zaplanować takie rozwiązania w swoim wymarzonym domu? Zespół Z500 chętnie w tym pomoże… bo to także nas inspiruje.

Autorka:
Martyna Z500 Team

‍